Wheeler M. Thackston
Sorani Kurdish: A Reference Grammar with Selected Readings and Vocabulary (pdf)
Kurdiya Soranî: Rêziman, kurtenivîsên bijartî û ferhengok (pdf, bi şirovekirina inglîzî).
Ji heman nivîskarî herwiha:
Kurmanji Kurdish: A Reference Grammar with Selected Readings and Vocabulary (pdf)
Kurdiya kurmancî: Rêziman, kurtenivîsên bijartî û ferhengok (pdf, bi şirovekirina inglîzî).
Wheeler M. Thackston
Kurmanji Kurdish: A Reference Grammar with Selected Readings and Vocabulary (pdf)
Kurdiya kurmancî: Rêziman, kurtenivîsên bijartî û ferhengok (pdf, bi şirovekirina inglîzî).
Volume 1
Michael Chyet has worked for decades on this seminal dictionary that thoroughly records both living and near history of the vocabulary of Kurmanji, a major dialect of the Kurdish language.
The decades-long research and collection of the Kurmanji vocabulary by the author not only provide an extensive list of words with their English equivalents. Rather, the work goes well beyond what is usually expected of a bilingual dictionary. Ferhenga Birûskî provides the main entries in both Latin and Arabic based Kurdish alphabets, followed by information concerning, for instance, part of speech, inflection, alternative forms, synonyms, related words, etymology etc.
For every entry, Chyet provides information on where the entry is taking from. The compiler has made extensive use not only of dozens of existing dictionaries but, maybe to even a greater degree, from recorded oral texts, written literature as well many native informants that the author has interviewed over the past four decades.
The current, second edition of the dictionary has been remarkably improved not only because of numerous new entries, but especially due to providing further essential information and documentation on the already existing entries.
Volume 2
The dictionary pioneers in the representation of Kurdish phonetics by providing necessary information on aspirated/unaspirated and emphatic consonants of each word where present, a figure lacking in almost all other currently available dictionaries, especially those written in the Latin-based Kurdish alphabet.
However, since Kurmanji has a relatively well standardized Latin- and Arabic-based orthographies used in thousands of books, newspapers, news portals, social media groups etc., where no aspiration and emphatic consonants are marked, it would have been useful to provide the entries as they are written in ordinary texts followed by pronunciation notes where necessary.
For instance, words for “airplane, four, seven” are written as “balafir, çar, heft” in ordinary texts. In the present dictionary, however, these forms are not given as main entries. Rather, the words are presented as “balafiř, ç’ar, ḧeft” to indicate that the R in the end of the first word is trilled, the Ç in the second word is aspirated and the H in the third word is the voiceless pharyngeal fricative rather than the voiceless glottal fricative.
The author has made a peculiar choice by splitting entries beginning with H according to pronunciation: first listing those pronounced as the voiceless glottal fricative by presenting them with H, then the voiceless pharyngeal fricative presenting them with Ḧ. However, no such distinctions are made in the standard Latin-based Kurdish orthography and the choice made for this dictionary looks as strange as if English entries beginning with, say, TH were listed in two different sections based on whether they are pronounced as the voiced dental fricative /ð/ like “the, there, this” or as the voiceless dental fricative /θ/ as in “three, thing, through”.
In the future editions, entries will hopefully be given as they are encountered in the ordinary written language, then followed by pronunciation, ideally presented in the International Phonetic Alphabet. Another figure lacking in the current dictionary, as well as all other existing Kurdish dictionaries, is the indication of the word stress. At least some guiding notes on the word stress in Kurmanji would have been useful for the non-Kurmanji speakers of the dictionary.
Regardless of the aforementioned shortcomings, Ferhenga Birûskî dictionary is the most important reference Kurdish-English dictionary and it will remain so for decades to come.
– Husein Muhammed, Senior Specialist, The Institute for the Languages of Finland (www.kotus.fi)
Volume 3
Available for purchase at: https://www.tplondon.com/
Malpera Zimannas bi şanazî ferhenga mezin ya kurdî-farisî (kurmancî-farisî) ya Elî Paksêrêşt û Şehnaz Omerzade dixe xizmeta hezkerên zimanê kurdî.
Malpera Zimannas bi serbilindî tevahiya Ferhenga kurdî-tirkî ya Mustafa Gazî dixe xizmeta hezkerên zimanê kurdî:
Wişename we kurdî xwarîn anku “Bêjename/Ferheng bi kurdiya jêrîn/başûrî” yek ji kêm ferhengên heyî yên kurdiya başûrî anku devokên feylî/kelhurî/kirmaşanî ye.
Ev ferhenga hêja li gor alfabeya kurdî-latînî hatiye amadekirin lê herwiha her serpeyva ferhengê bi alfabeyî kurdî-erebî jî hatiye nivîsîn.
Li ber her peyvê wateyên wê yên bi swêdî jî hatine pêşkêşkirin.
Malpera Zimannas bi şanazî tevahiya vê ferhengê dixe xizmeta evîndarên zimanê kurdî.
Xwandevanên hêja,
Kerem bikin hemû hejmarên kovara Kanîzar ya ziman û zimannasiyê.
(nûkirin: 1.1.2020)
Current Issues In Kurdish Linguistics (Mijarên niha di zimannasiya kurdî de) kovareke zimannasî ye ku li zanîngeha Bamberg ya Almanyayê tê weşandin û bi temamî li ser mijarên zimanê kurdî ye.
Kovar bi temamî bi zimanê inglîzî hatiye nivîsîn. Di kovarê de hem zimannasên kurd û hem jî yên biyanî cih digirin.
Malpera Zimannas yekem hejmara vê kovara hêja pêşkêşî xwandevanên xwe dike:
SERNIVÎSAR
Kerem bikin hejmareke nû ya kovara zimanê kurdî Kanîzarê, xwandevanên hêja. Di vê hejmarê de jî em bi nêzîkî 250 rûpelan vekolîn û xebatên li ser zimanê kurdî bi kurmancî, soranî, zazakî û inglîzî dixin xizmeta we yên hêja de.
Di vê hejmarê de Husein Muhammed li ser baneşanan anku peyvên gazîkirinê (nîda, interjeksiyon, bi inglîzî interjection) di zimanê kurdî de pêşkêş dike. Nivîsarên wî yên din di vê hejmarê de li ser xebatên ziman(nas)î yên di navbera lehceyên kurdî de û herwiha li ser dengê J ne.
Ji Selîm Biçûk em vê carê nivîsareke li ser cînavên kurdî belav dikin. Halil Aktug jî li ser cînavên pirsyarkî ”kî, kê” dinivîse.
Zeynelabidîn Zinar li ser hokerên bêpîvan û bêkêşan dinivîse. Samî Tan hevalnavên (rengdêrên) kurdî dide nasîn.
Bahoz Baran ravekên kurmancî bi awayekî giştî dide nasîn. Ezedîn Rotîn û Ş. Dêrikî bi taybetî behsa qertaf û ravekên rewşa diyar ya navdêran dikin.
Rûken Sarili teoriyên li ser çawaniya peydabûna zimanî/zimanan pêşkêş dike. Abdusamet Yigit nêrînên xwe li ser morfolojiya hin peyvên kurdî dinivîse. Amed Tigrîs hewl dide hemû pêşgir û paşgirên peyvsaz yên kurdî li gel nimûneyên wan rêz bike.
Çetoyê Zêdo li ser dîroka şanogeriya kurdî dinivîse û hewl dide hemû berhemên şanoyî rêz bike. Zeyneb Atli çend guhartoyên dastana Xecê û Siyabendî dide ber hev.
Bi soranî em nivîsa Baban Seqizî li ser rewşa zimanê kurdî bi taybetî li Rojhilata Kurdistanê belav dikin. Bi zazakî em beşek ji kitêba David Crystal ya li ser zimankujiyê pêşkêş dikin.
Bi inglîzî vê carê em hem li ser belavkirina berhema Rêbîn Kerîmî ya derbarê çemandina (tewandina) lêkerên kurdî berdewam dibin û hem jî dest belavkirina beş bi beş ya bawernameya doktorayê ya Laura Mahalingappa li ser hînbûna ergatîviyê di kurmancî de dikin.
Kerem bikin û kovara xwe Kanîzarê û bi hêviya ku hûn xêrê jê bibînin!
Husein Muhammed
Baneşan (nîda) di kurdî de, r. 4
Halil Aktuğ
Nivîsîna cînavê ”kî, kê”, r. 31
Zeynelabidîn Zinar
Hokerên bêpîvan û bêkêşan, r. 35
Xebatên ziman(nas)î
di navbera lehceyên kurdî de, r. 43
Samî Tan
Hevalnav (rengdêr), r. 49
Dengnasî
Dengê J – peydabûn û guherîn, r. 69
Ezedîn Rotîn û Ş.Dêrikî
Qertafên diyariyê, r. 75
Rûken Sarili
Nêrînên li ser peydabûna zimên, r. 77
Zinar Ednan Mele
Tesîra erebî û soranî li ser kurmancî, r. 92
Baban Seqizî
Awirêk li helumercî zimanî kurdî, r. 96
Amed Tigrîs
Pêşgir û paşgir, r. 107
Çetoyê Zêdo
Metnên şanoya kurdî, r. 149
Zeynep Sultan Atli
Berhevdana çend varyantên “Siyabend û Xecê”, r. 180
Zimannas 