Husein Muhammed
Di kurmancî de dema bê/were (future tense) adeten bi bikaranîna lêkera alîkar ya “ê” tê çêkirin:
- ez ê biçim
- tu ê bibînî
- ew ê bidin
Bi qasî ku em haydar in, varyanta “ê” ya vê lêkera alîkar di hemû devokên kurmancî de peyda dibe. Lê ji bilî forma ”ê”, li gor devokan ew dikare bi yek ji van awayên din jî peyda bibe:
- dê: tu dê bibînî
- wê: tu wê bibînî
- yê: tu yê bibînî
Ji aliyê etîmolojî ve forma kevnar ”dê” ye û formên din jê peyda bûne. Di zazakî de jî ew bi şiklê ”do” li kar e:[1]
- ez do bêra (ez ê/dê bêm)
Hêjayî gotinê ye ku di soranî de dema bê ya rêzimanî peyda nabe û ew jî bi dema niha tê diyarkirin.
Eslê forma kurmancî lêkera “divê” (ji forma ferhengî “vîn, viyan” anku “xwastin, xwestin, hez kirin”) e lê wek “dê” hatiye kurtkirin û paşî forma hê siviktir “ê” jê peyda bûye û yan jî di hin devokan de D bi W yan Y guheriye. Dengê D tê de pêşgira berdewamiyê “di-“ yan “d-“ ye, wek “di-kim” yan “d-avêjim”.
Zimannas 