Kanîzar, hejmar 16

SERNIVÎSAR

Kerem bikin hejmareke nû ya kovara zimanê kurdî Kanîzarê, xwandevanên hêja. Di vê hejmarê de jî em bi nêzîkî 250 rûpelan vekolîn û xebatên li ser zimanê kurdî bi kurmancî, soranî, zazakî û inglîzî dixin xizmeta we yên hêja de.

Di vê hejmarê de Husein Muhammed li ser baneşanan anku peyvên gazîkirinê (nîda, interjeksiyon, bi inglîzî interjection) di zimanê kurdî de pêşkêş dike. Nivîsarên wî yên din di vê hejmarê de li ser xebatên ziman(nas)î yên di navbera lehceyên kurdî de û herwiha li ser dengê J ne.

Ji Selîm Biçûk em vê carê nivîsareke li ser cînavên kurdî belav dikin. Halil Aktug jî li ser cînavên pirsyarkî ”kî, kê” dinivîse.

Zeynelabidîn Zinar li ser hokerên bêpîvan û bêkêşan dinivîse. Samî Tan hevalnavên (rengdêrên) kurdî dide nasîn.

Bahoz Baran ravekên kurmancî bi awayekî giştî dide nasîn. Ezedîn Rotîn û Ş. Dêrikî bi taybetî behsa qertaf û ravekên rewşa diyar ya navdêran dikin.

Rûken Sarili teoriyên li ser çawaniya peydabûna zimanî/zimanan pêşkêş dike. Abdusamet Yigit nêrînên xwe li ser morfolojiya hin peyvên kurdî dinivîse.  Amed Tigrîs hewl dide hemû pêşgir û paşgirên peyvsaz yên kurdî li gel nimûneyên wan rêz bike.

Çetoyê Zêdo li ser dîroka şanogeriya kurdî dinivîse û hewl dide hemû berhemên şanoyî rêz bike. Zeyneb Atli çend guhartoyên dastana Xecê û Siyabendî dide ber hev.

Bi soranî em nivîsa Baban Seqizî li ser rewşa zimanê kurdî bi taybetî li Rojhilata Kurdistanê belav dikin. Bi zazakî em beşek ji kitêba David Crystal ya li ser zimankujiyê pêşkêş dikin.

Bi inglîzî vê carê em hem li ser belavkirina berhema Rêbîn Kerîmî ya derbarê çemandina (tewandina) lêkerên kurdî berdewam dibin û hem jî dest belavkirina beş bi beş ya bawernameya doktorayê ya Laura Mahalingappa li ser hînbûna ergatîviyê di kurmancî de dikin.

Kerem bikin û kovara xwe Kanîzarê û bi hêviya ku hûn xêrê jê bibînin!

 

Vekin û bixwînin!

 

Sernivîsar, r. 2

Husein Muhammed
Baneşan (nîda) di kurdî de, r. 4

Selîm Biçûk
Cînav, r. 14

Halil Aktuğ
Nivîsîna cînavê ”kî, kê”, r. 31

Zeynelabidîn Zinar
Hokerên bêpîvan û bêkêşan, r. 35

Xebatên ziman(nas)î
di navbera lehceyên kurdî de, r. 43

Samî Tan
Hevalnav (rengdêr), r. 49

Dengnasî
Dengê J – peydabûn û guherîn, r. 69

Ezedîn Rotîn û Ş.Dêrikî
Qertafên diyariyê, r. 75

Rûken Sarili
Nêrînên li ser peydabûna zimên, r. 77

Bahoz Baran
Ravek, r. 80

Zinar Ednan Mele
Tesîra erebî û soranî li ser kurmancî, r. 92

Baban Seqizî
Awirêk li helumercî zimanî kurdî, r. 96

Amed Tigrîs
Pêşgir û paşgir, r. 107

Çetoyê Zêdo
Metnên şanoya kurdî, r. 149

Zeynep Sultan Atli
Berhevdana çend varyantên “Siyabend û Xecê”, r. 180

David Crystal
Daşinasnayîşê Kitabê “Qetlê Ziwanan”, r. 184

Murad Ciwan
Mirovê pirziman û miletê pirziman, r. 193

Kanîzar, hejmar 15

Sernivîsar
Dîsa bi naverokeke rengîn

Kerem bikin vê carê jî hejmareke têr û tijî ya kovara zimanê kurdî Kanîzarê, xwandevanên gelek hêja. Di vê hejmarê de em bi 260 rûpelan çendîn vekolîn û nivîsarên giring yên li ser ziman û rêzimana kurdî bi kurmancî, soranî, zazakî û inglîzî pêşkêşî we yên ezîz dikin.

Di vê hejmarê de Husein Muhammed li ser hokeran (hevalkar, zerf, adverb) di kurdî de dinivîse. Nivîsên wî yên din vê carê li ser berhevdana dengnasiya kurdî û farisî û herwiha derbarê dengê N ye.

Salih Akin xebatên Koma Kurmancî û Grûpa Xebatê ya Vateyî dide nasîn. Kulîlk Elîkake ji romana ”Şivanê Kurmanca” peyvên dubarekirî vedikole.

Abdullah Karabax bi berfirehî baneşan (nîda, interjection) yên kurdî dide nasîn.

Di vê hejmarê de em dest bi belavkirina rêzimana nivîskar Selîm Biçûk dikin û em ê di hejmarên bên de jî wê bidomînin. Vekolîna berfireh ya Deham Ebdulfetah li ser lêkerên (fiil, verb) kurmancî di vê hejmarê de jî didome.

Bahoz Baran kitêba ”Rastnivîs û Rêzimana Kurmancî” ya Samî Tan dinasîne û dinirxîne. Zana Farqînî li ser çawaniya nivîsîna lêkera alîkar ya dema bê (dê, wê, yê, ê) dinivîse.

Bi zazakî em vekolîneke li ser cînavan (zemîr, pronoun) belav dikin.

Bi soranî du nivîsaran ku yek ya Ce’fer Şêxulîslamî ye û ya din jî wergereke ji inglîzî bi destê Hesenê Qazî ye.

Bi inglîzî em vekolîna Rêbîn Kerîm li ser lêkerên kurdî didomînin û herwiha du nivîsarên Xisro Elmasî li ser dengnasiya kurdî û nivîseke Xisro Pîrbal jî derbarê wergerandina edebiyata kurdî ji zimanên biyanî li kurdî belav dikin.

Li dawiyê jî em ferhengoka xwe ya zimannasî Zarnameyê dîsa berfirehtirkirî diweşînin.

Herdem di nav xêr û xweşiyan de bin!

 

Naveroka hejmara 15

Sernivîsar
Bi naverokeke rengîn

Husein Muhammed
Hoker (adverb) di kurdî de, r. 3

Salih Akin
Koma Kurmancî û Grûpa Vateyê, r. 16

Kulîlk Elîkake
Peyvên dubarekirî, r. 30

Selîm Biçûk
Rêzimana kurdî (beşa 1), r. 36

Dengnasî
Peydabûn û guherîna N, r. 84

Bahoz Baran
Nirxandina kitêba ”Rastnivîs û Rêzimana Kurmancî”, r. 89

Zemîr
Gramerê zazakî de, r. 99

Zana Farqînî
Nivîsîna lêkera alîkar ya dema bê, r. 123

Abdullah Karabax
Baneşan (nîda, interjection), r. 126

Zimannasiya berhevder
Cudahiyên dengnasî yên kurdî-farisî, r. 137

Ce’fer Şêxulîslamî
Zimanî standard û mafî ziman, r. 143

Deham Ebdulfetah
Lêker di zimanê kurdî de (beşa 5), r. 151

Rêbîn Kerîm
Verbal inflection in Kurdish, r. 209

Xesrew F. Elmasî
Phonological Adjustments in Kurdish, p. 224

Xisro Pîrbal
Translating Kurdish literature from foreign languages, p. 237

Zarname
Ferhengoka zimannasî, r. 246

 

CÎNAVÊN KURDÎ (kitêb)

 

Em kitêba Husein Muhammed ya li ser cînavên (pronavên, zemîrên) kurdî li vê derê belav dikin.

Vekin û bixwînin.

CÎNAVÊN KURDÎ (beş 2)

Bo beşa 1 binêrin: Cînavên kurdî: peydabûn û bikaranîna wan

________________________

Husein Muhammed

 

1. CÎNAVÊN PIRSYARKÎ

Mebest ji cînavên pirsyarkî ew peyv in ku mirov pê hevokên pirsyarkî çêdike û pê bikerê (fail) yan jî berkarê (mef’ûl) hevokê dipirse.

Di kurdî de du cînavên pirsyarkî yên bingehîn û xwerû hene. Di kurmancî de ew wiha ne:

• çi (li gel varyanta çî)
• kî (bi forma xwe ya çemandî kê)

 

• Cînavê “çi”

Ji bilî pirsîna mirovan, her tiştê din bi cînavê “çi” tê pirsî:

• Çi ye?
• Çi tişt hatiye kirin?
• Tu çi dibêjî?

Cînavê “çi” neçembar e anku nayê çemandin û tewandin. Forma wê ya xwerû, ya mê, ya nêr û ya pirhejmar hemû “çi” ne:

• çi kitêbê
• çi karî
• çi malan

Lê di rewşa ravekirinê de cins û hejmara rêzimanî diyar dibin:

• çiya te? – kitêba min
• çiyê te? – karê min
• çiyên te? – qelemên min

Forma “çî” jî heye ku li gel forma “çi” di hemû devokan de li kar e. Ew ne formeke çemandî ji cînavê “çi” ye lê hevwate û hev-erka wê ye. Lê forma “çî” zêdetir bi armanca şidandin û xurtkirinê li cihê “çi” tê bikaranîn.

Di kurmanciya nivîskî ya bi alfabeya latînî de forma “çi” serdest e lê forma “çî” jî yê dîtin. Di soranî de û herwiha di kurmanciya bi alfabeya erebî de jî forma serdesttir “çî” ye lê forma “çi” jî carinan di nivîsan de tê dîtin.

Kanîzar, hejmar 7

Sernivîsar

Bi hemû rengên zimanê me

Kanîzar kovara zimanê kurdî ye. Gava ku em dibêjin ”zimanê kurdî”, mebesta me hemû rengên kurdî ne: kurmancî, soranî, zazakî, hewramî…

Wek hejmarên berê, ev hejmar jî bi vekolînên bi çend zarên kurdî dagirtî ye. Vê carê nivîsar bi kurmancî, soranî û zazakî hene. Ev sinordariya bi sê lehceyan jî ne merema me ye lê vê carê tenê bi van zaravayan berhem bo weşanê gihiştine me.

Di vê hejmarê de Husein Muhammed vekolîna xwe ya li ser cînavan bi 55 rûpelên din jî bi kurmancî didomîne. Ew di nivîsara xwe ya din ya vê hejmarê de bi berfirehî li ser paşgirên kesî yên lêkeran û dîroka wan dinivîse.

Ev hejmar du nivîsarên bi soranî pêşkêş dike. Hesen Qazî vê carê jî nivîsareke profesor Peter Trudgill li soranî wergerandiye û li ser têkiliyên navbera zimanî û çînên cuda-cuda yên civakî de ye. Kanîzar nivîsarê bi alfabeya kurdî-latînî belav dike. Nivîsara din ya bi soranî ji Ednan Ehmed e û derbarê temamker û berkara neyekser e. Em wê bi alfabeya kurdî-erebî diweşînin.

Vekolîna berfireh ya vê carê ya bi zazakî teza masterê ya Özlem Kılıç ya li ser neyînîtî (negatîvî) di zazakî de ye ku em bi temamî wek pêvek bi vê hejmarê ve belav dikin.

Mesûd Serfiraz vekolînek li ser yek ji kovarên pêşîn ên kurdî, Hetawî Kurd kiriye û naveroka wê bi berfirehî dide nasîn. Dr. Amr Taher Ahmed di hevpeyivîneke xwe de li gel Mem Wêranî li ser wê qenaetê ku divê mirov li şûna zimanê kurdî behsa zimanên kurdî bike.

Wek di hejmarên berê de jî, vê carê jî em du kitêbên li ser zimanê kurdî didin nasîn. Kitêba nû ferhenga hiqûqî ya Hüseyin Özdemir e. Kitêba kevn jî rêzimanname û ferhengoka Kurmanciya Behdînan ya R. F. Jardine e.

Di vê hejmarê de jî em cih didin ku vekolînên bi inglîzî yên li ser zimanê kurdî. Songül Gündoğdu

li ser lêkerên pêkhatî yên navdêr-lêker dinivîse. Nivîsara din jî ji Joyce Blau ye û derbarê dîroka vekolînên li ser zimanê kurdî ye.

Li dawiya vê hejmarê Zarname anku ferhengoka zimannasî dîsa hinekî berfirehkirîtir tê belavkirin. Herwiha kurterêbera rastnivîsînê jî di vê hejmarê de jî cihê xwe digire.

Kerem bikin Kanîzara xwe bixwînin û bo binivîsin!

 

NAVEROKA HEJMAR 7

Sernivîsar
Bi hemû rengên zimanê me, r. 2 

Husein Muhammed
Cînavên kurdî (beşa 2) r. 3 – 58

Nasandin
”Ferhenga Hiqûqî” ya Hüseyin Özdemir, r. 59 – 61

Peter Trudgill (w: Hesen Qazî)
Ziman û çînî komelayetî 62 – 77

Nirxandinek li ser rewşa zimanê kurdî
”Kurdistan dibe erebîziman”, r. 78 – 80

Rêzimaneke kurdî ya 90-salî
”Kurmanciya Behdînan” ya R. F. Jardine, r. 81 – 83

Özlem Kılıç
Zazakî de negatîfîye, r. 84 (hemû teza masterê wek pêvek)

Mesûd Serfiraz
Kovara Hetawî Kurd, r. 85 – 98

Peyvnasî
Pere/pare yan dirav, meydan an qad, zengîn an dewlemend…?, r. 99 – 100

Hevpeyivîn
Li gel Dr. Amr Tahir Ehmed li ser ”zimanên kurdan”, r. 101 – 115

Rêziman
Paşgirên kesî yên lêkeran û dîroka wan, r. 116 – 134

Ednan Ehmed
Tewawkerî yarîde yaxud berkarî narastewxo? r. 135 – 142

Songül Gündoğdu
Noun-Verb Complex Predicates In Kurmanji Kurdish, p. 143 – 172

Joyce Blau
History of Kurdish Stuedies, p. 173 – 183

Zarname
Ferhengoka zimannasiyê kurdî-inglîzî r. 184 – 203

Kanîzar çawa dinivîse?
Kurterêbera rastnivîsînê, r. 204

 

 

CÎNAVÊN KURDÎ – PEYDABÛN Û BIKARANÎNA WAN

Ji: Kovara Kanîzar, hejmar 6

_____________________________________________

Husein Muhammed

 

1. MIJAR Û PEYVNASIYA WÊ

 

Di zimannasî û rêzimanê de, cînav (bi inglîzî pronoun) ew peyv in ku dikarin cihê navdêran yan jî komikên navdêran. Navê cînavan jî ji vê tê: cî-nav anku cîgirên navan yanî peyvên ku cihên navan/navdêran digirin.

Cînav yek ji komên serekî yên birrên peyvan in (li gel navdêr, lêker, rengdêr û hokeran.) Cînav bi xwe ji çendîn jêrkoman pêk tên:

• cînavên kesî (bi inglîzî personal pronouns): ez/min, tu/te, em/me, hûn/we, ew/wê, wî, wan
• cînavê lêveger (reflexive pronouns): xwe
• cînavên beramberiyê (reciprocal pronouns): hev, hevdu, hevûdin, yekûdu…
• cînavên nîşander (demonstrative pronouns): ev, ew, vê, vî, van, wan…
• cînavên pirsyarkî (interrogative pronouns): kî, çi, kîjan…
• cînavên têkiliyê (relative pronouns): yê ku, ya ku, yên ku…
• cînavên nediyar (indefinite pronouns): her, ti, hin, ya/yê/yên din…

Di rêzimannasiya kurmancî de çendîn formên peyva cînav hatine bikaranîn: cînav, cînavk, cihnav, cihnavk. Forma soranî bi piranî ”cênaw” e. Ji bilî van, herwiha peyva ”pronav” ji ”pro-” ya ewropî (bidin ber ”pronom” ya fransî yan ”pronoun” ya inglîzî) û ”nav” anku ”navdêr” ji aliyê Celadet Bedirxan ve hatibû çêkirin û bikaranîn û heta vê dawiyê jî hin kes bi kar tînin lê xebitandina wê ber bi kêmbûnê ve ye. Herwiha peyva ”zemîr” ya erebî (carinan di bin tesîra tirkî de bi forma ”zamîr”) jî di rêzimannivîsîna kurdî de (b taybetî di zazakî de) tê emilandin.[1]

Di vê vekolîna xwe de em ê ji van peyvan forma “cînav” bi kar bînin hem ji ber ku ew ji yên din kurttir û siviktir e û hem jî bi taybetî ji ber ku li gor lêgerînên me ew di rêzimannivîsîna kurmancî de niha ji formên din zêdetir tê bikaranîn. Bo nimûne, di lêgerînên bi alîkariya Google, mirov dikare bibîne ku ”cînav” beramberî van peyvên din di kurdî de serdest e.

Li cihê peyva “kesî” di gotina “cînavên kesî” de ji aliyê hin nivîskaran ve peyvên “kesîn” yan “kesane” jî hatine bikaranîn. Herwiha hin caran peyva erebî “şexsî” jî bi heman wateyê tê nivîsîn.

Di warê cûreyên cuda-cuda yên cînavan de termînolojiya me hê baş cihê xwe negirtiye bi taybetî jî ji ber ku – ji bilî cînavên kesî –cînavên din yên kurdî kêm hatine vekolîn. Yek ji kêm kesên ku ew bi piralî li ser parvekirina cînavan rawestiye û hewl daye navên zimannasî jî ji komên cuda yên cînavan re peyda bike, Deham Ebdulfettah e di kitêba xwe “Cînav di Zimanê Kurdî de”.[2]

Bi qasî ku mimkin be, em ê termînolojiya heyî û cihgirtî bi kar bînin. Eger navê komeke yan diyardeyeke têkilî cînavan cihê xwe negirtibe û çendîn peyvên cuda di nav rêzimannivîsên me de bên bikaranîn, em ê tê bikoşin li gor şertên peyvsazî û watenasî forma maqûl bibijêrin. Eger du yan zêdetir formên baş hebin, em ê ya zêdetir li kar bixebitînin.

Carinan hin peyv hatine çêkirin lê li gor peyvsaziya xwe yan jî watenasiya xwe, bi qenaeta me, ne di cih de ne. Hingê em ê diyar bikin ka ew çima bi kêr nayên û hewl bidin li gor zimanên din, bi taybetî li gor inglîzî, navekî nû jê re çêkin.

Kovara Kanîzar, hejmar 6

Vekin û bixwînin!

Sernivîsar

Vekolînên zimannasî bi hemû zarên me

Kovara zimanê kurdî Kanîzar di belavkirina vekolînên zimannasî yên kurdî de bi pirzarî anku pirlehceyî berdewam e. Di vê hejmarê de em komeke vekolînên zimannasî bi kurmancî, soranî û zazakî pêşkêş dikin. Herwiha em cih didin du nivîsarên bi inglîzî yên li ser zimanê kurdî.

Husein Muhammed vê carê bi berfirehî peydabûn û awayên bikaranîna cînavan di kurdî de vedikole. Lêkolîna wî ya dirêj dê di hejmara 7 de jî bidome.

Ehmed Kirkan dîroka ferhengsaziya kurdî – bi taybetî ya zazakî – pêşkêşî xwandevanên me dike. Berhemeke din ya derbarê weşanên bi zazakî nivîsareke Roşan Lezgîn e ku em li vê derê wergera wê ya kurmancî belav dikin.

Di vê hejmarê de jî em weşandina kitêba profesor Peter Trudgill ya li ser zimannasiya civakî (sosyolîngwîstîk) bi soranîkirina Hesen Qazî didomînin. Mijara vê carê têkiliyên navbera zimanî û komên etnîkî ye.

Fêrgîn Melik Aykoç vê carê bi berfirehî û bi nimûneyên mişe li ser tewangê anku tewandin û çemandinê di kurdî de dinivîse.

Nivîsarên me yên inglîzî yek ji Emîr Hesenpûrî ye û derbarê dîroka nûjenkirin û paqijkirina peyvan di zimanê kurdî de ye. Nivîsara din ya bi inglîzî ji Théotime Chabre ye û li ser ”zimanên neteweyekî bêdewlet” anku derbarê rewşa zar û zimanên kurdî ye.

Wek berî niha jî, di vê hejmarê de jî em du berhemên li ser zimanê kurdî (yeke nû û yeke kevn) dinasînin û dinirxînin. Ya kevn kurterêzimana kurdî ya Samuel A. Rhea ji sala 1869 e. Ya nû jî ”Ferhenga Termên Matematîkê” ya Dilawer Zeraq û Mem Wenda ye.

Zarname anku ferhengoka Kanîzarê ya peyvên zimannasî ya kurdî-inglîzî vê carê jî hatiye berfirehkirin û li dawiya kovarê tê weşandin. Li dawiyê herwiha kurterêbera me ya rastnivîsînê jî hatiye belavkirin.

Bi hêviya ku bi dilê we be!

Naveroka hejmara 6

Sernivîsar
Vekolînên zimannasî bi hemû zarên me

Husein Muhammed
Cînav – peydabûn û bikaranîna wan

Nirxandin

Ferhenga Termên Matematîkê 
ya Dilawer Zeraq û Mem Wenda

Ehmed Kirkan
Ferhengnasiye û Ferhengnasiya M. Malmisanijî

Nasandin
Kurterêziman û ferhengoka kurdî ya Samuel A. Rhea

Peter Trudgill
Ziman û grûpî êtnîkî (wergêran: Hesen Qazî)

Roşan Lezgîn
Di çapemeniya kurdî de tecrûbeya Newepelê
(ji zazakî: Husein Muhammed)

Fêrgîn Melik Aykoç
Tewang

Emîr Hesenpûr
Lexical modernization and purification

Théotime Chabre
Languages of a stateless nation

Zarname
ferhengoka zimannasî ya kurdî-inglîzî

Kurterêbera rastnivîsînê

Kovara Kanîzar, hejmar 6

 

Vekin û bixwînin!

 

Sernivîsar

Vekolînên zimannasî bi hemû zarên me

Kovara zimanê kurdî Kanîzar di belavkirina vekolînên zimannasî yên kurdî de bi pirzarî anku pirlehceyî berdewam e. Di vê hejmarê de em komeke vekolînên zimannasî bi kurmancî, soranî û zazakî pêşkêş dikin. Herwiha em cih didin du nivîsarên bi inglîzî yên li ser zimanê kurdî.

Husein Muhammed vê carê bi berfirehî peydabûn û awayên bikaranîna cînavan di kurdî de vedikole. Lêkolîna wî ya dirêj dê di hejmara 7 de jî bidome.

Ehmed Kirkan dîroka ferhengsaziya kurdî – bi taybetî ya zazakî – bi pêşkêşî xwandevanên me dike. Berhemeke din ya derbarê weşan_ên bi zazakî nivîsareke Roşan Lezgîn e ku em li vê derê wergera wê ya kurmancî belav dikin.

Di vê hejmarê de jî em weşandina kitêba profesor Peter Trudgill ya li ser zimannasiya civakî (sosyolîngwîstîk) bi soranîkirina Hesen Qazî didomînin. Mijara vê carê têkiliyên navbera zimanî û komên etnîkî ye.

Fêrgîn Melik Aykoç vê carê bi berfirehî û bi nimûneyên mişe li ser tewangê anku tewandin û çemandinê di kurdî de dinivîse.

Nivîsarên me yên inglîzî yek ji Emîr Hesenpûrî ye û derbarê dîroka nûjenkirin û paqijkirina peyvan di zimanê kurdî de ye. Nivîsara din ya bi inglîzî ji Théotime Chabre ye û li ser ”zimanên neteweyekî bêdewlet” anku derbarê rewşa zar û zimanên kurdî ye.

Wek berî niha jî, di vê hejmarê de jî em du berhemên li ser zimanê kurdî (yeke nû û yeke kevn) dinasînin û dinirxînin. Ya kevn kurterêzimana kurdî ya Samuel A. Rhea ji sala 1869 e. Ya nû jî ”Ferhenga Termên Matematîkê” ya Dilawer Zeraq û Mem Wenda ye.

Zarname anku ferhengoka Kanîzarê ya peyvên zimannasî ya kurdî-inglîzî vê carê jî hatiye berfirehkirin û li dawiya kovarê tê weşandin. Li dawiyê herwiha kurterêbera me ya rastnivîsînê jî hatiye belavkirin.

Bi hêviya ku bi dilê we be!

 

Naveroka hejmara 6

Sernivîsar
Vekolînên zimannasî bi hemû zarên me
Husein Muhammed
Cînav – peydabûn û bikaranîna wan

 

Nirxandin

Ferhenga Termên Matematîkê 
ya Dilawer Zeraq û Mem Wenda

Ehmed Kirkan
Ferhengnasiye û Ferhengnasiya M. Malmisanijî

Nasandin
Kurterêziman û ferhengoka kurdî ya Samuel A. Rhea

Peter Trudgill
Ziman û grûpî êtnîkî (wergêran: Hesen Qazî)

Roşan Lezgîn
Di çapemeniya kurdî de tecrûbeya Newepelê
(ji zazakî: Husein Muhammed)

Fêrgîn Melik Aykoç
Tewang

Emîr Hesenpûr
Lexical modernization and purification

Théotime Chabre
Languages of a stateless nation

Zarname
ferhengoka zimannasî ya kurdî-inglîzî

Kurterêbera rastnivîsînê

 

Deham Ebdulfettah: Cînav di kurdî de

Bloga Zimannas bi serbilindî pêşkêş dike:

Vekin û bixwîn: Cînav di zimanê kurdî de

Kanîzar 1: Kî û kê*

Berevajî ku hin caran bi şaşî tê texmînkirin, “kê” ne forma mê ya cînavê “kî” ye. Anku “kî” ne bo nêran (mêran) û “kê” jî bo mêyan (jinan) tenê tê bikaranîn.

“Kî” pirsek e ku dikare bi “Ez, tu, ew, em hûn, Jiyan, Hesen” were bersivdan:

– Kî mamoste ye? – Ew mamoste ye.

– Kî dibêje? – Ez dibêjim.

– Kî hatin? – Em hatin

– Kî keça Hesen(î y)e? – Jiyan keça Hesen(î y) e.

“Kê” forma tewandî ya „kî“ ye, wek çawa ku „min“ forma tewandî ya cînavê “ez” e:

– Kê got? – Min got.

– Kê Hesen dîtiye? – Jiyanê Hesen dîtiye.

– Jiyan keça kê ye? – Jiyan keça Hesen(î y)e.

_____________________________________________

* Di soranî de tenê ”kê” heye ji ber ku di soranî de tenê formeke cînavên serbixwe heye: ”min” heye lê ”ez” nîne, ”to” (hevbera ”tu” ya kurmancî) heye lê ”te” nîne…