Aspects of the verbal construction in Kurdish (Sorani)
Category: bi inglîzî
Kovareke nû ya zimannasiya kurdî
Current Issues In Kurdish Linguistics (Mijarên niha di zimannasiya kurdî de) kovareke zimannasî ye ku li zanîngeha Bamberg ya Almanyayê tê weşandin û bi temamî li ser mijarên zimanê kurdî ye.
Kovar bi temamî bi zimanê inglîzî hatiye nivîsîn. Di kovarê de hem zimannasên kurd û hem jî yên biyanî cih digirin.
Malpera Zimannas yekem hejmara vê kovara hêja pêşkêşî xwandevanên xwe dike:
Vekin û bixwînin!
Kanîzar, hejmar 10
Sernivîsar
Kanîzar nahêle kurdî sêwî bimîne!
Dîsa kerem bikin hejmareke têr û tijî ya kovara zimanê kurdî Kanîzarê, xwandevanên hêja. Vê carê jî em kovareke 200-rûpelî ya bi vekolîn û nivîsên li ser zimanê kurdî bi kurmancî, soranî, zazakî û inglîzî pêşkêşî we yên hêja dikin.
Di vê hejmarê de Husein Muhammed vekolîna xwe ya li ser hejmarnavan di zimanê kurdî de dîsa bi 50 rûpelan didomîne. Di herdu hejmarên pêştir de ew bi berfirehî li ser çêbûn û çêkirina navên hejmaran di kurdî de rawestiyaye. Vê carê ew bikaranîna hejmaran di zimanê kurdî de vedikole: çemandina/tewandina wan, ravekirina wan, cinsê wan (gelo hejmaran ti cinsê rêzimanî yê sabit heye yan na).
Umîd Demirhan ferhengokeke 600 nifir û nifrînên kurdî raberî me dike. Nûdem Hezex bi berfirehî cudahiyên bikaranîna peyvika girêder ”ku” di edebiyata kevnar û ya nûjen de vedikole.
Nivîsarên me yên din yên bi kurmancî bo nimûne li ser navnasiyê, dîftongan û alfabeyên kurdî ne.
Bi soranî em nivîsareke li ser çawaniya mirina zimanan ya profesor David Crystal bi wergera ji inglîzî ya Hesenê Qazî pêşkêş dikin. Berhema din ya bi soranî hevpeyivîneke li ser pirzimanîtiyê ye ku Şiyaweş Goderzî li gel Hesenê Qazî kiriye. Kanîzar herdu nivîsaran bi alfabeya kurdî-latînî belav dike.
Bi zazakî em nivîsareke dirêj ya Seîd Verojî li ser ziman û lehceyên kurdî diyarî xwandevanên xwe dikin.
Bi inglîzî vekolîna me ya serekî ji zimannasê polonî Marcin Rzepkin e ku mijara wê wergerandina Incîlê (Mizgînê, Peymana Nû) ji aliyê Nadir Osmaniyan ve li kurmancî bi alfabeya krîlî ye. Rzepkin heta niha gelek vekolînên din jî li ser zimanê kurdî û dîroka zimannasiya kurdî nivîsîne ku em ê hinek ji wan di hejmarên Kanîzarê yên bên de jî belav bikin.
Nivîsara din ya bi inglîzî ji kesekî katalanî yê bi bernavê Xarlatà ye û li ser berhevdana rewşa sosyolîngwîstîkî (zimannasiya civakî) ya zimanê katalanî li Spanyayê û zimanê kurdî (bi taybetî li Başûrê Kurdistanê) ye.
Di vê hejmarê de jî em dîsa du kitêbên li ser zimanê kurdî didin nasîn. Yek jê kitêba E. B. Soane ”Rêzimana zimanê kurmancî anku kurdî” ye ku sala 1913 bi inglîzî hatiye çapkirin. Pirtûka din jî teza doktorayî ya Orhan Varol e ku sala 2014 bi tirkî amade bûye û li ser tesîra tirkî li ser kurdiya devkî ye. Ev van herdu kitêban ne tenê dinasînin lê wan herduyan bi tevahî ve diweşînin û dixin ber xizmeta kurdînas û kurdiyaran.
Bo hêsankirina têgihiştina nivîsên zimanî û zimannasî, em li dawiya kovarê herwiha ferhengoka xwe ya zimannasî an Zarnameyê jî belav dikin.
Naveroka hejmara 10
Kanîzar nahêle kurdî sêwî bimîne, r. 3
Rêzimana zimanê kurmancî, r. 49
Têkilkirina kurdî û tirkî, r. 84
Ev ziman ne bêalfabe ye, r. 94
Ziwan û diyalektê kurdî, r. 116
Navên kurdî çi û çawan in? r. 139
Firezimanî le Kurdistan, r. 151
Bible Translation into Kurdish, r. 180
A socio-linguistic comparison, r. 189
Ferhengoka zimannasiyê, r. 196
Kurterêbera rastnivîsînê, r. 214
Vekin û bixwînin!
Edward Magin: Wergerandina helbestên kurdî
Edward Magin teza xwe ya masterê derbarê wergerandina helbestên kurdî (bi taybetî kurmancî) bi inglîzî nivîsiye.
Kovara Kanîzar û malpera Zimannas hemû teza Maginî belav dike ku berhemeke hêja ye, ne tenê li ser wergerandina helbestan lê li ser zimanê kurdî bi awayekî giştî jî:
Edward Magin: Northern Kurdish poetic features with an application to translation
History of Kurdish Studies
__________________
Joyce Blau
The earliest studies on the Kurdish language and civilization, which date back to the late 18th century, were carried out by missionaries (first by Italian Catholics and later by Anglo-Saxon Protestants). The pioneer of European Kurdish studies was Maurizio Garzoni (1734-1804), a member of the Order of Black Friars, who reached the region of Mosul (Mowṣel) in 1762. Two years later he settled in ʿAmādiya, the capital of the principality of Bahdinān, to the northeast of Mosul. There he collected materials for his Grammatica e vocabolario della lingua Kurda, which was published in Rome in 1787. The first of its kind, it remained an important source of information on the Kurdish language until the end of the 19th century. His colleague, Giuseppe Campanile (1762-1835), was sent to Mosul in 1802 by the Roman Propaganda. Six years later, he was named Apostolic Prefect for Mesopotamia and Kurdistan. During that period he wrote his Storia della Regione del Kurdistan, published in Naples in 1818. This “History of the Region of Kurdistan,” the first overview of a Kurdish region, recounts the customs the author observed, the events he witnessed, and the people he met.
In 1836 Gottlieb Christian Hörnle (1804-82), a missionary from Basel, in collaboration with F. Schneider, published the first ethnographic and linguistic studies on the Kurdish region of Urmia (Hörnle and Schneider). According to Thomas Bois (personal communication), Hörnle was also the first to translate the Gospel of St. John into Mokri dialect of Kurdish. In the second half of the 19th century, evangelizing missionaries increased their presence in Kurdistan. The year 1872 saw the publication of Brief Grammar and Vocabulary of the Kurdish Language by Samuel A. Rhea (d. 1865), an American missionary who had spent fourteen years (1851-65) among the Hakkari Kurds. In Sauj Bulaq (Sāblāḵ in Kurdish), today known as Mahābād, another American missionary, Ludvig Olsen Fossum (1879-1920), who had translated the New Testament and the Lutheran Catechism into Kurdish, wrote A Practical Kurdish Grammar (published in Minneapolis in 1919), which still stands as a very good grammar of the Mokri dialect.
KURDISH LEXICAL MODERNIZATION AND PURIFICATION
Emîr Hesenpûr
Lexical Modernization
Modernization has embraced all aspects of vocabulary, although it can be traced more conveniently in the specialized lexicons or, to use a more appropriate term, registers that have evolved especially since the 1920s. A “register” is a variety of language defined according to its use in special social situations. In Hallidayan linguistics, it is a variety characterized “according to use.’ It is distinguished from regional or social dialects, which are varieties defined according to the characteristics of the user. According to Halliday (1976:5-6), the existence of social dialects reflects the hierarchical form of the social structure. The existence of registers reflects the variety of human roles and actions and, in particular, the social division of labor.
Zimannas 