Husein Muhammed
Di zimannasiyê de, bi taybetî di dengnasiyê de, mebest ji analojiyê anku wekhevkirinê ew e ku hin peyvên bi maneya xwe yan jî karê xwe wek hev, nêzîkî hev dibin. Ev nêzîkbûna wan hin caran dijî qeyd û bendên giştî yên dengnasî ye. Anku eger mirov li gor qeyd û bendên giştî yên dengnasî biçe, hingê guherînên ku di wan çêbûne nikarin li gor rêbazên guherîna dengan bên şirovekirin yan jî li gor rêbazên dîroka dengan awarte û istisna ne.
Tesîra analojiyê li ser hejmaran
Yek ji peyvên di bin tesîra analojiyê de di kurdî de guheriyayî peyva heşt[1] (8) e. Rast e ku ew di lehceyên din jî yên kurdî de û di hin zimanên din jî yên îranî yên niha de “heşt” e. Bo nimûne, bi soranî û farisî jî ew peyv tam wek kurmancî “heşt” e. Lê di zimanên kevn yên îranî de û herwiha jî di piraniya zimanên din yên hindûewropî de di peyvê de H nîne.
| ziman | peyva bi maneya “heşt” |
| avestayî | eşte- |
| osetî | es-t |
| yexnobî | est |
| sanskrîtî | eşte- |
| peştûyî | eti |
| latînî | octo |
| almanî | acht |
| inglîzî | eight |
| swêdî | åtta |
| yûnanî | okto |
| ermenî | ut |
Wek ku tê dîtin, di van zimanan de H di peyva bi maneya ”8” de nîne. Lê gelo H ji kû li peyva kurdî û farisî ”heşt” peyda bû?
Zimannas 