____________________________________
Řizgar Behadur
Gerdnîş[1] wite[2]yg e nîşî e lay yey temamker nawî[3]. Gerdnîş tüenî werce temamkerege bay ya le düay temamkerege bay, herleywa gerdnîş tüenî bû e du beş û binîşî e dewr temamkerege. Eger gerdnîş werce temamker bay we pî üşin wernîş[4], eger le düay temaker bay we pî üşin piştnîş[5], bełam eger le her du lay temamkerege cî bigrî we pî üşin dewrnîş[6].
Desey gerdnîş[7] her ew cûre ki le nawegeyew dyar e, deseyg e ser[8]î gerdnîşîg e. desey gerdnîş le gerdnîş û desey nawîg[9] duris bû. Le řü ředenasî[10] le gişt zwaneyl bineway desey gerdnîş cûr yek nîe û le her zwanîg řiz[11] gerdnîş û desey naw güřyey. Le biřîg le zwaneyl cay gerdnîş ha werce desey naw û le biřîg tir desey gerdnîş kefî e düay desey naw.
Le Kurdî Kirmaşanî î gerdnîşeyle dîrîm:
Eřa
Le
Lebarey
Ta
We
Wegerd
E (kuł kiryay le, eřa, we)
Eřa ewey bizanîm gerdnîş le naw cumłe kefî e kûre, bayed biûřîm e peykerey zwanî[12] Kurdî Kirmaşanî ta bünîm herkam le î gerdnîşeyle kefin e kam lay desy naw.
Eřa:
- Îre cay xasîg eřa wisan nîe.
- Tereylîegan eřa kûre çin?
- Řixî şî çya biçû eřa mał.
- Çîn eřa cayg ne serma bî, ne wirsyerî û ne jan.
- Ew îş nîşt û weserhat xuey eřa bawejinegey
- Tun îş meteł xued eřa î wîlkane büş.
- Carî zü e eřa qise kirdin.
- Bün î biłfincige tway biçû eřa kû!
Le:
- Le her zwanîg du cûr deň dîrîm.
- Imşew dî bayed le îre biçîm e řîew.
- Kule le sayeřîg hełajyaü.
- Agir le şeweyl serd Xirs û merdimegey germew kirdya.
- Düetege kemřü bî û heyway, bełam yey liň le kewşeganî men e cî.
- Fere le gyanewereyl ew dewrgird îşe hatin.
- Le kû zanîd dinya ha des kî?
Lebarey:
- Herkes tüenî lebarey kar xuey çişt binüsî.
- Lebarey ewe, ki mirdin çe s, duktur Lanza üşî wextîg mirîm ducare hełewgerdîme ser binçîney xueman.
- Bizgîr tüenî lebarey nirx kawiř û mîe qise bikey.
- Deňnasî liqîg e le zwannasî giştî ki lebarey deňeyl zwan qise key.
- Dîdgay durisîg lebarey elifba le wer des neü.
- Xerûşk le nway gyanewereyl tirek daşt lebarey suretî gezaf diya.
Ta:
- Düet bîçare bedbextî le ser ta pay
- Min ta î qełbezene nekuşim, nîetyem e deyşt.
- Îme her le şewekî ta îware dinya neym e jîr pa.
- Bawejinegem her le şewekî ta îware kar we kûłim kîşya.
- Nîşt weserhat xuey le ser ta bin eřa wîlkanege bas kird.
- Twasya wegerd ew xurd û xurake ta axir zimsan
- Her le şewekî şefeq ta dukut şewar teqey desî tyey.
We:
- Twasyam bizanim çenîg we pî çû ta dûşmen bünîm.
- Min we serey kes nîm.
- We des xuey şî luqme na demî.
- Kes dî pełeňege we çew
- Zûrdan îş xû we min nîeřesî.
- Her le î řûjeyle we arezûd řesîd.
- Biraî we xün
- Ew małe we diłim nenîşt.
- We dergay Xuda nałim hemîşe.
Wegerd:
- Le ser çe wegerd minałeged ceřbas keyd?
- Tüenîd wegerd tereylîegan biçîd.
- Kuna qeüeganî wegerd gunî û peřû kipew kiryaü.
- Hergiz wegerd ayimeyl gewc bas neke.
- Şay Kûsegan le lay tafîg we xueşîew wegerd jinegey
- Inca pyage wegerd ew çukułeyle ser teweregey siftew kird.
- Inca fikir kird xas e çen kelîme îş wegerd dałigyan qise bikey.
- Hemîşe û le gi cayg wegerd minałegandan we Kurdî qise biken.
E (kuł kiryay le, eřa, we):
- Hełbet hîç e pişîege nîetyey. (we)
- Min bayed biçyam e ew des pîłege. (eřa)
- Min qeyrîg wisim û inca kefim e řî. (we)
- Min nûřîm e ew des awege. (we)
- Ne kes çiştîg e lî sen û ne kes îş qurûşîg na desî. (le)
- Min zełem e lîd çû. (le)
Ta îse her ew cûre ki le ew nimûneyl bane dyare, le Kurdî Kirmaşanî gerdnîş hemîşe nîşî e werce desey naw. Inca tüenîm büşîm, le bawet gerdnîşew, Kurdî Kirmaşanî wernîşî[13] e û tenya wernîş[14] dîrî.
Bełam î base her le îre düay nîetyey, çün le peykerey zwanîman nimûneylîg peya bûn ki hewece dîrin we şîweyg tir şîew bikiryen.
- Wegerd xueyew witya, “Merg îse xeylî asan tüenî bay e gyanim”.
- Gerdełegüçanege ducare hat û petege wegerd xueyew
- Le wext qise kirdin eger hewa le demew der biçû deň demî duris key.
- Zeü wişkîg le dürew dyar bî.
- Le Qesrew tyem, lîmû barim e.
- Yane le esasew iştiba n.
- Le małew zeň dem e pîd.
- Banaşew beçke qaziłaxegan le tirsew lerz keftü e gyanyan.
- Inca we şûxî wit e jinegey hetmen pyay qeşeňîg le řîew dîe û gûştegan da se ew.
- Dîn awege dar mewzîg wegerd xueyew
Wextîg nûřîm e î nimûneyle, dünîm le düay desey naw nîşaney -ew we dî kiryey. Yanî le î nimûneyle, gerdnîş îme du beş dîrî, beşîgî nîşî e wer desey naw û beşegey tirî we şîwey piştlik[15] ya piştçem[16] likî e pişt desey naw. We zwan sadetir tüenîm büşîm le Kurdî kirmaşanî gerdnîşîg tir dîrîm ki nîşî e dewr desey naw. Her ew cure le eweł basege witîm, le zwannasî eřa î gerdnîşe naw dewrnîş hełwijardine.
Inca le axir î base tünîm büşîm Kurdî Kirmaşanî le bawet gerdnîşew herçend zûrim şîwey wernîşî dîrî, bełam nimûneyl fereyg îş hen eřaman bas le şîwey dewrnîşî ken. We î xatire tüenîm büşîm, Kurdî Kirmaşanî le bawet gerdnîş, hem wernîşî e û hem îş dewrnîşî.
[1] adposition
[2] word
[3] nominal complement
[4] preposition
[5] postposition
[6] circumposition
[7] Adpositional phrase
[8] head
[9] Noun phrase
[10] typology
[11] order
[12] linguistic corpus
[13] prepositional
[14] preposition
[15] suffix
[16] enclitic
